Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως Καϊμακλίου

Γράφει ο Γιώργος Κωνσταντίνου

Η είδηση στις κοινωνικές στήλες των εφημερίδων, στα μέσα Μαϊου, μας θύμισε το εδώ και πολλά χρόνια ακατοίκητο μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Καϊμακλί. Όπως διαβάσαμε, στις 17 Μαΐου 2010 έγιναν τα εγκαίνια του ναού της Μονής από το Μητροπολίτη Τριμυθούντος Βαρνάβα.

Πέρασαν πάνω από 10 χρόνια από τη μέρα που η τελευταία μοναχή του ιδιόρρυθμού μοναστηριού της Μεταμορφωσεως του Σωτήρος στο Καϊμακλί υποχρεώθηκε να το εγκαταλείψει λόγω γήρατος και να μετακινηθεί σε οίκο ευγηρίας, όπου και απεβίωσε. Έκτοτε, το μικρό και σχετικά άγνωστο μοναστήρι, μετόχι της Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, έμεινε ερειπωμένο και άνοιγ για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας μόνο στις 6 Αυγούστου του κάθε έτους (εκτός από το 2009, όπου δεν τελέστηκε η Θεία Λειτουργία), ημερομηνία κατά την οποία η ορθόδοξη εκκλησία τιμά τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού.

Το μοναστήρι βρίσκεται έξω από τον παραδοσιακό πυρήνα του Καϊμακλίου, στην όδο Καλογραιών 3, σε πολύ μικρή απόσταση από την πράσινη γραμμή. Η απουσία κάποιας ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής μορφής αποτρέπει τον τυχαίο επισκέπτη να ξεχωρίσει το μοναστήρι από τα σπίτια της περιοχής. Θέλει πολλή παρατηρητικότητα για να εντοπίσεις πάνω από την πόρτα τη μικρή πινακίδα με το όνομα του μοναστηριού και τη χρονολογία ανέγερσης του, το 1928.

Τον Ιούνιο που μας πέρασε, η Ιερά Μονή Σταυροβουνίου  ανακαίνισε τους χώρους του μετοχίου της, με σκοπό η εκκλησία να ανοίγει για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας τέσσερις φορές το χρόνο, στις 6 Αυγούστου και σε άλλες τρεις γιορτές κατά τις οποίες παραδοσιακά πανηγύριζε, του Αποστόλου Ανδρέα στις 30 Νοεμβρίου, την Υπαπαντή του Κυρίου στις 2 Φεβρουαρίου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις 21 Μαΐου. Αυτό γινόταν πάντοτε, όπως μας εξήγησαν από το Σταυροβούνι: "Στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως δεν ετελείτω Θεία Λειτουργία, εκτός από τέσσερις φορές το χρόνο. Τις υπόλοιπες μέρες, οι μοναχές τελούσαν μόνες τους τον Εσπερινό και τον Όρθρο."

Ο Δρ. Πέτρος Στυλιανού, στο βιβλίο του "Το Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης στο Καϊμακλί", το οποίο εξεδόθη το 1985, αναφέρεται σε τέσσερις μοναχές που συνάντησε εκεί το Νοέμβριο του 1983, τις αδελφές Μαγδαληνή, Γλυκερία, Συγκλητική και Μακαρία. Σημειώνει δε ότι η Μαγδαληνή ήταν η "πρώτη τη τάξει" και ότι καταγόταν από τον Κεφαλόβρυσο της Κυθρέας και ότι η Μακαρία ήταν από την Αθηένου.

Από διηγήσεις των μοναζουσών, ο Δρ Στυλιανού σημειώνει στο βιβλίο του ότι το μοναστήρι αρχικά βρισκόταν σε ένα σπίτι στο κέντρο του Καϊμακλίου. Η αδελφή Μαγδαληνή ανέφερε στο συγγραφέα ότι οι πρώτες μοναχές που δημιούργησαν τη μονή ήταν η Θεοφανώ, η οποία καταγόταν από το Καϊμακλί, η Αθανασία και η Χριστίνα.

Στο βιβλίο του Δρος Στυλιανού σημειώνεται ότι γύρω στο 1951 πνευματικός πατέρας των τριών μοναζουσών υπήρξε ο ιερομόναχος Μακάριος Σταυροβουνιώτης.

Δημιουργία

Ο Δρ. Πέτρος Στυλιανού εκτιμά, από τις διηγήσεις των μοναζουσών, ότι το μοναστήρι θα πρέπει να συστάθηκε γύρω στο 1894, σε άλλη τοποθεσία, μέσα στον παραδοσιακό πυρήνα του Καϊμακλίου. Από άλλες μαρτυρίες μαθαίνουμε ότι αν και αρχικά ήταν απλό κοινόβιο και όχι μοναστήρι, εν τούτοις θεωρείται ως το πρώτο γυναικείο μοναστήρι που λειτούργησε στην Κύπρο, αφού ακόμα και μέχρι το 1945 δεν λειτούργησε κανένα άλλο γυναικείο κοινόβιο μοναστήρι στην Κύπρο. Στο χώρο που βρίσκεται σήμερα η Μονή μεταφέρθηκε το 1928 και η εκκλησία εικάζεται ότι ανεγέρθη το 1951, έχοντας εγκαινιαστεί και μυρωθεί στις 17 Μαϊου 2010!

Από το ίδιο βιβλίο μαθαίνουμε ότι μέχρι το 1964 "πρώτη τη τάξει" ήταν η μοναχή Αθανασία και μέχρι το 1973 η μοναχή Χριστίνα από τη Βώνη. Από τότε και μέχρι το 1985 τουλάχιστον, που εξεδόθη το βιβλίο, "πρώτη τη τάξει" ήταν η μοναχή Μαγδαληνή.

Πιστεύεται ότι τις περισσότερες μοναχές και συγκεκριμένα δώδεκα στον αριθμό, το μοναστήρι θα πρέπει να τις φιλοξενούσε γύρω στο 1945. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι το 1945 ενετάχθη στην αδελφότητα της μονής η μετέπειτα ηγουμένη της Ιεράς Μονής Αγίου Ηρακλειδίου γερόντισσα Χαριθέα.

Σύμφωνα με το ίδιο βιβλίο, κατά τη δεκαετία του 1980 ήταν αυτοσυντήρητο. Οι μοναχές κατασκεύαζαν διάφορα είδη όπως σεντόνια, πουκάμισα, γλυκά και λευκαρίτικα, τα οποία πουλούσαν. Σημειώνεται, επίσης, ότι από το 1951 μέχρι το 1963 η Θεία Λειτουργία πραγματοποιείτω κάθε Κυριακή ενώ όταν μειώθηκε ο αριθμός των καλογραιών οι τελούμενες Θείες Λειτουργίες περιορίστηκαν σε τέσσερεις το χρόνο.

"Ιδιόρρυθμο μοναστήρι"

Αναζητώντας την ερμηνεία της συγκεκριμένης φράσης, ανακαλύψαμε διάφορες ερμηνείες, μερικές εκ των οποίων είναι:

• Την περιουσία της μονής τη βρήκαν οι μοναχοί/μοναχές και είναι υποχρεωμένοι/ες να τη διαφυλάσσουν.
• Στα ιδιόρρυθμα μοναστήρια, κάθε μοναχός/μοναχή παίρνει ένα μικρό μισθό και οφείλει να φροντίζει μόνος του/μόνη της για κάθε υλική και πνευματική ανάγκη. Κοινή είναι μόνο η προσευχή στο ναό.
• Οι "ιδιορρυθμίτες" μπορούν να φάνε κρέας, μια δυνατότητα που είναι απαράδεκτη στα κοινόβια, "κανονικά" μοναστήρια. Επιπλέον, μπορούν να πλουτίσουν από τις εργασίες τους και να διατηρούν περιουσία, παραβιάζοντας το βασικό μοναχικό ιδεώδες της ακτημοσύνης.

Η μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού

Κατά τη διήγηση των Ευαγγελιστών, ο Κύριος Ιησούς Χριστός πήρε από τους μαθητές τον Πέτρο, τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο και ανέβηκε στο όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί. Οι τρεις μαθητές Του, όπως ήταν κουρασμένοι από τη δύσκολη ανάβαση στο Θαβώρ κάθισαν να ξεκουραστούν και έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν, όμως, ξύπνησαν, αντίκρυσαν το απροσδόκητο και εξαίσιο θέαμα. Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο και τα φορέματα Του ήταν λευκά σαν το φως. Τον περιστοίχιζαν δε και συνομιλούσαν μαζί του δύο άνδρες, ο Μωυσής και ο Προφήτης Ηλίας. Αφού οι μαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία μέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά του είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μία για τον Κύριο, μία για τον Μωυσή και μία για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όμως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο, τους σκέπασε και μέσα απ' αυτό ακούστηκε μια φωνή που έλεγε: Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, αυτού ακούετε" (Λουκά, θ' 28, 36).

Απολυτίκιο. Ήχος βαρύς.

Μετεμορφώθης εν τω όρει, Χριστέ ο Θεός, δείξας τοις μαθηταίς σου, την δόξαν σου καθώς ηδύναντο, λάμψον και ημίν τοις αμαρτωλοίς, το φως το αΐδιον, πρεσβείαις της Θεοτόκου, Φωτοδότα δόξα σοι.

Αναδημοσίευση από το περιοδικό "Πρωτεύουσα", τεύχος Αυγούστου 2010.

Γνωρίστε την Κύπρο - Meet Cyprus

Ο δικός σου θησαυρός δεν μένει ποτέ κρυμμένος!

Διαδρομή 5: Σωτήρα - Λιοπέτρι - Φρέναρος - Δερύνεια

Μέσα στο συνονθύλευμα των Κοκκινοχωριών, οι ομορφιές και τα ανάμεικτα συναισθήματα είναι πολλά.

Αρχίζοντας απο τη Σωτήρα, δεν θα ήταν υπερβολικό να ισχυριστεί κάποιος πως ολόκληρη η περιοχή αποτελεί ένα Βυζαντινό Μουσείο. Κι αυτό επειδή εκεί υπάρχουν πέντε τουλάχιστον εκκλησίες, μεταξύ αυτών της Παναγίας των Χορτακίων (Χαρτατζιώτισσας ή Χαρδακιώτισσας) και του Αγίου Γεωργίου των Χορτακίων, οι οποίες χρονολογούνται από τον 12ο μ.Χ. αιώνα. Μέσα σ' αυτές τις εκκλησίες υπάρχει όλη η πολύχρονη, πολύπαθη αλλά και θρησκευτική ιστορία του νησιού μας. Συνεχίζοντας τη διαδρομή μας προς το γειτονικό Λιοπέτρι, δεν είναι εύκολο να ξεφύγει η ματιά σου από τον Αχυρώνα, γνωστό και ως νέο Χάνι της Γραβιάς. Είναι αυτή ακριβώς η θυσία των τεσσάρων παλλικαριών της ΕΟΚΑ, που σήμερα, αλλά και στα χρόνια που θα 'ρθουν, δεν αφήνει να ξεχαστεί η ιστορία και η συμβολή των Κοκκινοχωριών στον αγώνα για την ελευθερία.



Υπάρχει όμως, ακόμη ένα σημείο που χαρακτηρίζει την περιοχή και αυτό δεν είναι άλλο απο τον πανέμορφο ποταμό του Λιοπετρίου, που μέχρι και αυτόν τον Αρθούρο Ρεμπώ είχε γοητεύσει. Μια φυσική υδάτινη λωρίδα που απο τη μία πλευρά κλείνει γραφικά ανάμεσα στις ψαρόβαρκες που φιλοξενεί και απο την άλλη αφήνει το βλέμμα να περιπλανηθεί ως πέρα στη θάλασσα.




Συνεχίζοντας τη διαδρομή μας φτάνουμε στο χωριό Φρέναρος. Τόσο σ' αυτό, όσο και στα υπόλοιπα χωριά της περιοχής, αναδύεται περίτρανα το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων του, γεγονός που εξηγεί και την παρουσία των πολλών εκκλησιών, με μία απο αυτές να ξεχωρίζει. Η παλιά εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, κτισμένη τον 14ο περίπου αιώνα, η οποία, αν και μικρή δεσπόζει στο κέντρο του χωριού, δίπλα στη νέα εκκλησία η οποία κτίστηκε πρόσφατα.



Και φτάνουμε στη Δερύνεια. Όπου και να γυρίσεις το βλέμμα σου, όπου κι αν κοιτάξεις, τελικά θα καταλήξεις να αγναντεύεις την Αμμόχωστο. Άλλωστε πολλά είναι τα σημεία εκείνα που μπορεί ο επισκέπτης να δει την άλλωτε ομορφότερη πόλη της Κύπρου. Εκτός αυτού όμως, υπάρχει και το Πολιτιστικό Κέντρο του κατεχόμενου Δήμου, όπου με εκθέσεις φωτογραφίας και σχετικές προβολές έργων και ντοκυμαντέρ μπορεί ο επισκέπτης να μάθει αναλυτικά για την ιστορία και το εθνικό πρόβλημα της Κύπρου, που χρόνια τώρα ταλανίζει το νησί. Δίχως άλλο, μια επίσκεψη εκεί θεωρείται απαραίτητη, ειδικά όταν υπάρχουν μικρά παιδιά στην οικογένεια.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο στη Δερύνεια, είναι το λαογραφικό μουσείο που υπάρχει στην περιοχή, λίγο πιο πάνω απο το Πολιτιστικό Κέντρο. Εκεί μπορείτε να δείτε απο κοντά τη δομή και τη λειτουργία μιας παραδοσιακής αγροτικής κατοικίας και μέσω των εργαλείων και γενικότερα των μέσων που φιλοξενούνται στο σπίτι, να πληροφορηθείτε σχετικά με τον καθημερινό κάματο και τη ζωή παλαιοτέρων γενεών.



The treasure of yours is left never hidden!

Route 5: Sotira - Liopetri - Frenaros - Dherynia

In the jumble of Kokkinochoria, the beauty and the mixed feelings many.

Starting from Sotira, would not be unreasonable to argue that a whole region is a Byzantine Museum. This is because there are at least five churches, including Panagia ton Chortakion (Chartatziotissa or Chardakiotissa) and Saint George of Chortakia, which date from the 12th AD century. Within these churches exist throughout the long, troubled and religious history of the island mas. Continuing our way to the neighboring Liopetri is not easy to escape the gaze of the barn, also known as the new Hani tis Gravias. It is this sacrifice of four lads of EOKA, now, but the years will come, lets not forget the history and contributions of Kokkinochoria the fight for freedom.

There is even a point for the area and this is another of the beautiful River of Liopetri set up Arthur Rimbaud was captivated. A natural water lane on one side close to the picturesque fishing boats between the host and from the other lets your eyes wander over to the sea.

Continuing our journey we reach the village Frenaros. Both in this and in other villages, emerges most clearly the strong religious feeling of the residents, which explains the presence of many churches, one of them stand out. The old church of the Archangel Michael, built around the 14th century, which, although small rises in the center of the village, next to the new church which was built recently.

And we reach Dherynia. Wherever you turn around your eyes, wherever you look, it will eventually end up overlooking Famagusta. Besides, there are many points that the visitor can see the beautiful city used to house of Cyprus. In addition, however, there is the cultural center of the occupied City, where the exhibitions and related projects and documentary screenings visitors can learn more about the history and the national problem of Cyprus, for years now plaguing the island. Undoubtedly, a visit here is indispensable, especially when there are young children in the family.

Another interesting point in Dherynia, is a folk museum in the region just above the Cultural Centre. Here you can see up close the structure and function of a traditional farmhouse and through the tools and instruments in general hosted at home, to inquire about the daily toil and lives of older generations.