TRAILS OF MEMORIES | ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ ΜΝΗΜΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ 2017 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ | ΠΑΦΟΣ 2017| ECHO ARTS 
 

Οκτώβριος  -  Νοέμβριος 2017  |  Πάφος, Κύπρος Χορογράφος / Σκηνοθέτης / Δραματουργός / Μουσική Επιμέλεια: Αριάννα Οικονόμου
 

Επιμέλεια έκθεσης & Καλλιτεχνικός Σύμβουλος: Δρ Κώστας Πράπογλου
 

«..Η φαινομενολογία υποστηρίζει ότι μόνο το παρόν υπάρχει.. Το παρελθόν διατηρείται στο παρόν μέσω των υπαρκτών ερειπίων ενός πολιτισμού που απουσιάζει..», Jacques Derrida.  

Το πρότζεκτ Trails of Memories | Διαβάσεις Μνήμης αποτελεί μια πολυμεσική και πολυφασματική έρευνα που εστιάζει το ενδιαφέρον της στο επίκεντρο της πόλης μεταξύ του Δημοτικού Κήπου και του Μουσαλλά, εκεί όπου άνθισε το αστικό τοπίο της Πάφου στις αρχές του 20ου αιώνα. Το τοπίο αυτό εξαλείφεται γρήγορα –πριν ακόμα και από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 – αφήνοντας διάχυτη και κληροδοτώντας μια αίσθηση ερήμωσης, αποδόμησης και εγκατάλειψης. 
 

Σήμερα η ερειπωμένη σχεδόν περιοχή της Παλιάς Πόλης αναδύεται ως απόηχος μιας χαμένης κοινωνικής και πολιτιστικής πραγματικότητας. Το Trails of Memories | Διαβάσεις Μνήμης διαχειρίζεται έννοιες αρχαιολογίας, ιστορικής συνείδησης, προσωπικής και συλλογικής μνήμης, ανθρώπινης γεωγραφίας, σχέσεις φύλων, μετάβασης, εγκατάλειψης και αναπόφευκτης εξέλιξης.
 

Το έργο θα αγγίξει πολλαπλά πεδία μνήμης μέσα από τη βιωματική σχέση της χορογράφου Αριάννας Οικονόμου και της ομάδας της με το χώρο αλλά και ταυτόχρονα ενεργοποιώντας την προσωπική μνήμη κατοίκων που έζησαν και εξακολουθούν να ζουν στην περιοχή της παλιάς Πάφου. Τα ανενεργά αρχοντικά της περιοχής (ή αυτά που επαναχρησιμοποιούνται σήμερα για άλλους σκοπούς όπως χώροι εστίασης, κτλ.) προσωποποιούν τη μνήμη που έχει ήδη αρχίσει ανεξέλεγκτα να αντικαθίσταται από ένα νέο ιδεολογικό και διαφορετικής οικονομικής υφής status quo, καθώς τα μισορημαγμένα κτίρια στέκονται ως αποτυπώματα που αργοσβήνουν και σπαρακτικά δηλώνουν "ήμασταν κι εμείς εδώ". Η εννοιολογική χαρτογράφηση της ιστορίας του κέντρου της Πάφου εκφράζει ένα ευρύτερο φαινόμενο   – μια πράξη μετατόπισης–  που συναντάται σε αναρίθμητα αστικά κέντρα διεθνώς τα οποία βιώνουν την ίδια μετάβαση της ιστορικής μνήμης και την μετάλλαξή τους σε κάτι καινούριο. Πρόκειται για μια υπό αμφισβήτηση εξελικτική πρόοδο που οδηγεί σε ένα μωσαϊκό γενεών, ιστορίας, πολιτισμού, ιδεολογιών και υλιστικής διαλεκτικής.  
 

Το Trails of Memories | Διαβάσεις Μνήμης θα συνδέσει το κοινό της πολιτιστικής πρωτεύουσας Πάφου με το δημόσιο χώρο της παλιάς πόλης μέσα από τέσσερις sitespecific performances (18-22 Οκτώβρη) στο Εθνογραφικό Μουσείο και σε  εγκαταλελειμμένους χώρους γύρω από αυτό και τη Μητρόπολη Πάφου. 
 

Παράλληλα, μια έκθεση αρχειακού και οπτικοακουστικού υλικού (γραπτών κειμένων, φωτογραφιών, καταγεγραμμένων αφηγήσεων) στους χώρους της Δημοτικής Πινακοθήκης (27 Οκτώβρη - 12 Νοέμβρη) θα ταξιδέψει τους θεατές στο χωροχρόνο ενώ στον ίδιο τόπο θα διεξαχθούν τρεις solo performances από την Αριάννα Οικονόμου η οποία θα διερευνήσει μέσω μιας υφέρπουσας διαδραστικής σχέσης με το υλικό της έκθεσης τη δική της βιωματική μνήμη.   
 

Τα παραπάνω δρώμενα θα πλαισιωθούν από απαγγελίες ποίησης εμπνευσμένες από ποιητές που έδρασαν στην Πάφο καθώς και workshops και διαλέξεις περικλείοντας τις ερευνητικές θεματικές του project και αγγίζοντας θέματα κοινωνικής, πολιτισμικής και ιστορικής αντίληψης και μνήμης.  
 

Το έργο εγκρίθηκε και πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ 2017 των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και εντάσσεται στο επίσημο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας ΠΑΦΟΣ 2017.  

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
 

Οργάνωση / Διοίκηση / Συντονισμός Προγραμματισμού: Παντελής Γεωργίου

Project Coordinator: Δήμητρα Σωκράτους

Διεύθυνση Τεχνικής Παραγωγής / Υποστήριξης: Γιάγκος Χατζηγιάννης

Video Artist and Documenter: Γιάννος Οικονόμου

Φωτογράφος: Εργκέντζ Κορκμαζέλ

Εξωτερικό Μάτι & Εργαστήρι Αφήγησης με φωνή & σώμα: Μαρία Κυριάκου

Performers / Χορός / Δημιουργική Συμμετοχή:  Μιχάλης Κριεμπάρδης, Σεβίμ Ακπινάρ, Ελιάν Πωλίν Ρουμιέ, Νάταλη Τσίγκης, Αριάννα Οικονόμου  

TERPSICHORE 2017 MINISTRY OF EDUCATION AND CULTURE | PAFOS 2017 | ECHO ARTS 
 

October  -  November 2017  |  Paphos, Cyprus
 

Choreographer / Director / Dramaturgy / Music Supervisor: Arianna Economou
 

Curator & Artistic Consultant: Dr Kostas Prapoglou
 

“..according to phenomenology only the living-present exists...the past is preserved within the present through the living detritus of a civilisation that is absent..”, Jacques Derrida. 

Trails of Memories is a cross-disciplinary and manifold survey focusing on the part of the city that is situated between the Municipal Gardens and Moussallas, a district that during the early 20th century became Paphos’ epicentre of immense urban landscape development. This landscape diminishes fast –even before the foundation of the Republic of Cyprus in 1960– leaving behind and bequeathing a sense of desolation, deconstruction and desertion.    
 

This almost vacant habitat in the Old Town emerges as the echo of a bygone societal and cultural reality. Trails of Memories negotiates notions of archaeology, historical consciousness, personal and collective memory, human geography, gender relations, transition, abandonment and unavoidable evolution.
 

The project will interface multiple scopes of memory through the experimentation of choreographer Arianna Economou and her team with space but concurrently activating the personal memories of inhabitants who lived and continue to live in the area of old Paphos. The inactive townhouses of the area (and also those that today are being re-used for other purposes such as restaurants, etc.) represent the memory that has uncontrollably began to be superseded by an ideological as well as a diverse economical status quo, while at the same time the semi-derelict buildings stand like vanishing traces desperately declaring “we were also here”. The conceptual mapping of the history of Paphos’ city centre expresses a wider phenomenon –a praxis of transition– also found in innumerable other urban city centres on an international scale which experience the same transition of historical memory and a flux towards something new. This is an ambivalent evolution process that leads to an amalgamation of generations, history, culture, ideology and dialectical materialism.
 

Trails of Memories will interconnect the audience of the Cultural Capital of Paphos with the public space of the Old Town through four site-specific performances (18-22 October) at the Ethnographical Museum and a number of abandoned spaces around it as well as the Metropolis of Paphos.
 

An exhibition with archival and audiovisual material (written texts, photographs, recorded narrations) at the Municipal Gallery (27 October – 12 November) will coincide with the previous events and will take visitors on a journey in space and time. Three solo performances by Arianna Economou at the same venue will investigate through her underlying interactive relationship with the exhibited material her own personal experiential memory.
 

The events will be complimented by a series of poetry readings inspired by poets who lived in Paphos as well as workshops and lectures embracing the research aspects of the project and exploring topics on social, cultural and historical consciousness and memory.
 

This project has been approved within the framework of TERPSICHORE 2017 programme of the Cultural Services of the Ministry of Education and Culture. The project is part of the official program of the Cultural Capital PAFOS 2017.

COLLABORATORS:
 

Production / Programme Planning: Pantelis Georgiou

Project Coordinator: Demetra Socratous 

Technical Production Director / Support: Yiangos Hadjiyiannis

Video Artist and Documenter: Yiannos  Economou

Photographer: Ergenc Korkmazel

Outside Eye & Voice & Body Narration Workshop: Maria Kyriakou

Performers / Dancing / Creative Contribution: Michail Kriembardis, Sevim Askpinar, Elaine Paulin Roumier, Natalie Tsigkis, Arianna Economou

Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

 

Χάρτης της διαδρομής του ΚΚΣ.

Ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος (ΚΚΣ) (αγγλικά: Cyprus Govermnent Railway, CGR) ήταν ένα σιδηροδρομικό δίκτυο που λειτουργούσε στην Κύπρο από τον Οκτώβριο του 1905 μέχρι το Δεκέμβριο του 1951. Με συνολικό μήκος 122 χιλιόμετρα, υπήρχαν 62 σταθμοί και στάσεις, οι πιο σημαντικές από τις οποίες εξυπηρετούσαν την Αμμόχωστο, το Πραστειό Μεσαορίας, τα Γέναγρα, την Αγκαστίνα, το Τραχώνι Κυθρέας, τη Λευκωσία, την Κοκκινοτριμιθιά, τη Μόρφου, το Καλό Χωριό Λεύκας και την Ευρύχου. Ο ΚΚΣ διέκοψε τη λειτουργία του για οικονομικούς λόγους.

Το ιστορικό

Όταν ο πρώτος Βρετανός Ύπατος Αρμοστής, Sir Garnet Wolseley, έφτασε στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1878, συνέλαβε πρώτος την ιδέα για ένα σιδηρόδρομο στο νησί, κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε για πολύ καιρό, λόγω της αβεβαιότητας για την παραμονή των Βρετανών στην Κύπρο. Τον Ιούλιο του 1903, ο Frederic Shelford - εκ μέρους των Crown Agents - υπέβαλε τεχνικοοικονομική μελέτη για την κατασκευή μιας σιδηροδρομικής γραμμής που θα ξεκινούσε από την Αμμόχωστο, και μέσω της Λευκωσίας και της Μόρφου, θα έφτανε στο Καραβοστάσι, με συνολικό κόστος £141.526.

Η κατασκευή του ΚΚΣ

Η πρόταση εγκρίθηκε το Νοέμβριο του 1903 και τα χωματουργικά έργα ξεκίνησαν το Μάιο του 1904· η υφιστάμενη γραμμή στο λιμάνι της Αμμοχώστου επεκτάθηκε προς τα Βαρώσια [1.6 χιλιόμετρο] και το Τμήμα 1 [Αμμόχωστος-Λευκωσία, 57o χιλιόμετρο] εγκαινιάστηκε στις 21 Οκτωβρίου 1905 (100η επέτειο της ναυμαχίας του Τραφάλγκαρ) από τον Ύπατο Αρμοστή, Sir Charles Anthony King-Harman. Η κατασκευή του Τμήματος 2 [Λευκωσία-Μόρφου, 38o χιλιόμετρο] ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1905 και τα εγκαίνια έγιναν στις 31 Μαρτίου 1907. Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, ο Σιδηρόδρομος λειτουργούσε με ζημιές και έτσι διεξάχθηκε μελέτη λειτουργίας του ΚΚΣ από τον Bedford Glasier. Η μελέτη δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 1913 και συνιστούσε την κατασκευή του τερματικού Σταθμού στην Ευρύχου. Έτσι, η κατασκευή του Τμήματος 3 [Μόρφου-Ευρύχου, 24o χιλιόμετρο] ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1913 και εγκαινιάστηκε στις 14 Ιουνίου 1915.

Ένα μέρος της νεώτερης ιστορίας της Κύπρου

Με την ολοκλήρωση των 76 μιλίων του ΚΚΣ, το συνολικό κόστος ανήλθε στις £199.367, το οποίο παρέμεινε σταθερό καθ’ όλη την περίοδο λειτουργίας του ΚΚΣ. Στα 46 χρόνια λειτουργίας του, ο ΚΚΣ έγινε «μάρτυρας» σε διάφορα ενδιαφέροντα γεγονότα που σημάδεψαν τη νεώτερη ιστορία της Κύπρου, ανάμεσα στα οποία είναι:

• η μεταφορά του Υφυπουργού Αποικιών Winston Churchill τον Οκτώβριο του 1907.
• το ξήλωμα 120 υάρδων σιδηρογραμμής κατά τα Οκτωβριανά γεγονότα του 1931, καθώς ο Σιδηρόδρομος θεωρείτο σύμβολο της βρετανικής αποικιοκρατίας.
• το κλείσιμο του Σταθμού της Ευρύχου στις 31 Δεκεμβρίου 1931, ως αντίποινα στη ρίψη τενεκέδων στον Κυβερνήτη Sir Ronald Storrs από τους χωρικούς.
• η μεταφορά συμμαχικών στρατευμάτων από και προς το λιμάνι της Αμμοχώστου, το Αεροδρόμιο Λευκωσίας και τον Ξερό κατά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.
• η στόχευση από τις Κεντρικές Δυνάμεις κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και από τον Άξονα κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
• η μεταφορά μεγάλου αριθμού από τους 50.000 Εβραίους πρόσφυγες στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στον Καράολο, μεταξύ 1946-1949.

Η συνεισφορά του ΚΚΣ

Ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος είχε πολλές και διάφορες χρήσεις, εξυπηρετώντας τόσο τις αποικιακές αρχές όσο και τον κυπριακό λαό, όπως τα πιο κάτω:

• Εξυπηρετούσε το λιμάνι της Αμμοχώστου, μεταφέροντας φορτία από και προς τα διάφορα τμήματα του λιμανιού.
• Μετέφερε ξυλεία από τα βουνά του Τροόδους προς τις πεδιάδες της Μόρφου και της Μεσαορίας.
• Μετέφερε φορτία, μεταλλεύματα και ορυκτά, σε συνεργασία με την Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία.
• Οι κατά τόπους σιδηροδρομικοί Σταθμοί λειτουργούσαν ως χώροι ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών, ενώ μερικοί λειτουργούσαν και ως τηλεφωνικά κέντρα, τηλεγραφικά γραφεία ή/και ταχυδρομικά γραφεία.
• Υπήρχαν περί τις 40 ειδικές διαδρομές για τις διάφορες εξορμήσεις, το Φεστιβάλ του Πορτοκαλιού και τα μεγάλα πανηγύρια.
• Τα τραίνα του ΚΚΣ μετέφεραν το ταχυδρομείο, που έφτανε στην Αμμόχωστο από τις γειτονικές χώρες μέσω της γραμμής Khedivial Mail (1912-1939).

Η ύπαρξη σιδηροδρόμου στην Κύπρο διαμόρφωσε και τη ζωή των Κυπρίων. Ωστόσο, στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του αρκετοί έβλεπαν το Σιδηρόδρομο περισσότερο ως θέαμα παρά ως μεταφορικό μέσο, γι’ αυτό άλλωστε και συνωστίζονταν κάτω από τις γέφυρες για να τον «θαυμάσουν». Συνολικά, ο ΚΚΣ μετέφερε 3.199.934 τόνους αγαθών επί πληρωμή και 7.348.643 επιβάτες, χωρίς να συγκαταριθμείται ο μακρύς κατάλογος των αξιωματούχων με δωρεάν πάσο! Οι διάφοροι Σταθμοί σηματοδοτούνταν με μεγάλες λευκές τρίγλωσσες πινακίδες, ενώ ο ΚΚΣ διέθετε συνολικά 12 ατμομηχανές, 17 επιβατάμαξες και περί τα 100 βαγόνια πολλαπλών χρήσεων, 50 από τα οποία αγοράστηκαν από την Αίγυπτο και την Παλαιστίνη. Στον ΚΚΣ εργοδοτούνταν συνήθως περί τα 200 άτομα.

Το αναπόφευκτο τέλος

Λόγω έλλειψης κέρδους, το 1932 ο τερματικός Σταθμός μεταφέρθηκε στο Καλό Χωριό Λεύκας, ενώ από το 1948 ο ΚΚΣ έφτανε μόνο μέχρι το Αεροδρόμιο Λευκωσίας. Ο ετοιμόρροπος εξοπλισμός και ο άνισος ανταγωνισμός με το βελτιωμένο οδικό δίκτυο οδήγησαν την Κυβέρνηση στην απόφαση να τερματίσει οριστικά τον ΚΚΣ. Το τελευταίο τραίνο αναχώρησε από το Σταθμό της Λευκωσίας στις 14:57 της 31 Δεκεμβρίου 1951 και έφτασε στην Αμμόχωστο στις 16:38. Η αποσυναρμολόγηση διάρκεσε μέχρι και το Μάρτιο του 1952. Μετά από δημοπρασία που δημοσιεύτηκε στη Cyprus Gazette, οι 10 από τις 12 ατμομηχανές, οι ράγες και τμήμα του τροχαίου υλικού πωλήθηκαν στην εταιρεία Meyer Newman & Co., για το ποσό των £65.626. Η Ατμομηχανή 1 διατηρήθηκε ως ενθύμιο έξω από το Σταθμό της Αμμοχώστου.

Μερικά βαγόνια αγοράστηκαν από ντόπιους, αποκτώντας καινούργιες και ενδιαφέρουσες χρήσεις, ενώ ο εξοπλισμός διαμοιράστηκε σε εφτά κυβερνητικά τμήματα. Οι Σταθμοί είτε κατεδαφίστηκαν, είτε μετατράπηκαν σε Αστυνομικούς Σταθμούς (Αγκαστίνα, Κοκκινοτριμιθιά) ή αποθήκες του Τμήματος Δημοσίων Έργων (Αμμόχωστος, Λευκωσία)· ο Σταθμός στη Μόρφου έγινε αποθήκη σιτηρών, ενώ στην Ευρύχου λειτουργούσε ως υγειονομικό κέντρο και δασικός κοιτώνας.

Μεγάλο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου Λευκωσίας-Αμμοχώστου κτίστηκε πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή, ενώ το βαγόνι 152 τοποθετήθηκε στο γραμμικό πάρκο στο Καϊμακλί, το 1995. Στον Άγιο Δομέτιο, τμήμα της σιδηρογραμμής πρόσφατα έγινε γραμμικό πάρκο και πολυδύναμο κέντρο. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι εργοδοτήθηκαν σε κρατικές υπηρεσίες και ημικρατικούς οργανισμούς. Κατά τη τουρκική εισβολή του 1974, καταρρίφθηκαν οι περισσότερες από τις εναπομείνασες εγκαταστάσεις, σβήνοντας αρκετά σημάδια του Σιδηροδρόμου.

 

 

Η Ατμομηχανή Νο1 έξω από το Σταθμό της Αμμοχώστου.

Πηγές

• Ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος (1905-1951)/The Cyprus Government Railway (1905-1951), Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρας, Λευκωσία, 2006.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ΧΡΟΝΙΚΟ για τον Κυπριακό Κυβερνητικό Σιδηρόδρομο από τον Αλέξανδρο-Μιχαήλ Χατζηλύρα

• Ενημερωτικό φυλλάδιο για τον Κυπριακό Κυβερνητικό Σιδηρόδρομο από τον Αλέξανδρο-Μιχαήλ Χατζηλύρα